Zapraszam Was do spojrzenia na świat oczami jednego z najciekawszych, najbardziej wytrwałych inwestorów w wartość. Bezpardonowe wypowiedzi, proste zasady, uczciwość i spójność, modele mentalne, skromność – “jednym” słowem – Charles T. Munger.
Charlie był wielkim zwolennikiem list kontrolnych („checklists”), dlatego w takiej właśnie formie prezentuję Wam jego zasady inwestycyjne, te dotyczące codziennego życia oraz słynne modele mentalne, którymi się posługiwał praktycznie każdego dnia. Mimo iż niektóre z nich mają kilkadziesiąt lat dzięki swojej prostocie i uniwersalności wciąż znajdują zastosowanie w dzisiejszym, złożonym świecie.
Zasady inwestycyjne Charliego Mungera:
1. Ryzyko
„Każdą analizę inwestycyjną zaczynaj od pomiaru ryzyka, zwłaszcza reputacyjnego.„
- zawsze uwzględniaj odpowiedni margines bezpieczeństwa
- unikaj zarządzających o wątpliwym charakterze
- nalegaj na odpowiednią rekompensatę za podejmowane ryzyko
- bierz pod uwagę inflację i ekspozycję na stopy procentowe
- unikaj dużych błędów
- za wszelką cenę unikaj trwałej utraty kapitału
2. Niezależność (kontrarianizm)
„Tylko w bajkach cesarzom mówi się, że są nadzy.„
- obiektywność i racjonalność wymagają niezależności myśli
- to, że inni ludzie zgadzają się z Tobą, nie oznacza, że masz rację – jedyne, co się liczy, to poprawność Twojej analizy i osądu
- naśladowanie „stada” prowadzi wprost do regresji do średniej (przeciętnych wyników)
3. Przygotowanie
„Jedynym sposobem na wygraną jest systematyczna praca i oczekiwanie na kilka celnych ruchów.„
- zbuduj nawyk ciągłego, samodzielnego uczenia się przez codzienne czytanie
- ważniejsza od woli wygranej jest wola przygotowania
- rozwijaj biegłość w modelach mentalnych z głównych dyscyplin akademickich
- jeśli chcesz stać się mądry, pytanie, które musisz sobie stale zadawać, brzmi: „Dlaczego, dlaczego, dlaczego?”
4. Pokora
„Przyznanie się do tego, czego nie wiesz, jest początkiem mądrości.„
- trzymaj się własnego, ściśle określonego kręgu kompetencji
- identyfikuj i uwzględniaj dowody zaprzeczające
- oprzyj się pragnieniu fałszywej precyzji i pewników
- nigdy nie oszukuj samego siebie i pamiętaj, że jesteś osobą, którą oszukać najłatwiej
5. Cierpliwość
„Opieraj się naturalnej ludzkiej skłonności do działania.„
- procent składany to ósmy cud świata, nigdy nie przerywaj go niepotrzebnie
- unikaj niepotrzebnych podatków i kosztów transakcyjnych
- nigdy nie podejmuj działań dla nich samych
- bądź gotowy na nadejście szczęścia
- najważniejszy jest proces, ciesz się nim
6. Rygor analityczny
„Stosowanie metod naukowych i list kontrolnych minimalizuje błędy i pominięcia.„
- określ wartość niezależnie od ceny
- lepiej pamiętać o tym, co oczywiste, niż pojmować to, co ezoteryczne
- bądź analitykiem biznesowym, a nie rynkowym czy makroekonomicznym
- bierz pod uwagę wszystkie ryzyka, zawsze patrz na potencjalne skutki drugiego i wyższego rzędu
- myśl w przód i w tył: odwracaj, zawsze odwracaj!
7. Alokacja kapitału
„Prawidłowa alokacja kapitału to najważniejsze zadanie inwestora.„
- pamiętaj, że miarą najlepszej inwestycji zawsze jest kolejna inwestycja (koszt alternatywny)
- dobre pomysły zdarzają się rzadko, a gdy się pojawią obstawiaj (alokuj) mocno!
- nie zakochuj się w swoich inwestycjach – podpisuj stosowne intercyzy
8. Zdecydowanie
„Gdy pojawią się odpowiednie okoliczności, działaj zdecydowanie i z przekonaniem.„
- bądź ostrożny, gdy inni są chciwi i chciwy, gdy inni się boją
- okazja nie pojawia się często, więc chwytaj ją, gdy się nadarzy
- „Szczęście? Szczęście trzeba umieć sobie zorganizować” (Wielki Szu)
9. Skupienie
„Trzymaj się prostych zasad i pamiętaj, co zamierzasz zrobić.„
- reputacja i uczciwość to Twoje najcenniejsze aktywa, możesz je stracić w mgnieniu oka
- chroń się przed skutkami pychy i nudy
- nie pomijaj oczywistych rzeczy, skupiając się na drobiazgach
- uważaj, na niepotrzebne informacje lub śmieci: „mały przeciek może zatopić wielki statek”
- stawiaj czoła swoim dużym problemom, nie zamiataj ich pod dywan
10. Zmiana
„Naucz się żyć ze zmianą i akceptuj wszechobecną złożoność.„
- rozpoznaj i dostosuj się do prawdziwej natury otaczającego Cię świata, nie oczekuj, że on dostosuje się do Ciebie
- ciągle kwestionuj i bądź otwarty na zmianę nawet najlepszych pomysłów
- rozpoznaj rzeczywistość, nawet jeśli Ci się nie podoba, a zwłaszcza gdy Ci się nie podoba
Ci z Was, którzy są ze mną od początku projektu Okiem Stratega wiedzą, że czerpię garściami od bardziej doświadczonych, a przede wszystkim skutecznych inwestorów w wartość. Charlie Munger zajmuje szczególne miejsce na liście moich inwestycyjnych i życiowych mentorów.
Na koniec zapraszam Was do obejrzenia ostatniego wywiadu, którego Charlie udzielił dziennikarce CNBC Becky Quick:
